Waar zie jij de kracht van participatie? Deze vraag werd in eerdere interviews al beantwoord vanuit verschillende invalshoeken. Tijd om dezelfde vraag ook aan Maarten Bosman te vragen, grondlegger van Parolo.
“Denk nooit dat je alles weet, jongen. Twee weten meer dan één.”
“Dat kreeg ik als kind al van mijn vader te horen. Hij was ambtenaar bij de gemeente Zwolle en hij betrok graag omwonenden bij het maken van plannen. En ik moet zeggen, mijn vader had gelijk.”
Sneeuwbaleffect
“De kracht van participatie zit hem vooral in het sneeuwbaleffect dat je met elkaar kunt creëren. Doordat ieder mens anders is, andere belangen heeft en andere kennis met zich meebrengt, kun je meeliften op de kracht van de groep. Bij goede participatie, kom je tot een sneeuwbaleffect.
Ieder perspectief, oplossing of idee kan gaan rollen in een groep. Staat iedereen er voor open om een mooi project te realiseren, dan kun je de mooiste resultaten bereiken.”
De kunst van participatie
“Dat balletje aan het rollen krijgen, dat is de kunst van participatie. Je moet samen iets willen creëren. Want laten we wel zijn: participatie heeft als doel om een verandering teweeg te brengen.
Daar zit al de eerste bottleneck. Participanten zijn vaak zeer betrokken bij een locatie en hebben bij voorbaat vaak al een uitgesproken mening. ‘Niet in mijn achtertuin!’. Of: ‘Alleen zus en zo’. Je moet de juiste vibe zien te krijgen in de groep, waardoor participanten niet blijven denken in beperkingen en standpunten, maar deze omzetten naar gezamenlijke belangen, om vervolgens juist mogelijkheden te vinden.
Dat kan alleen als er ook daadwerkelijk speelruimte is. Een fout die veel gemaakt wordt, is dat onder de noemer van participatie, bewoners worden uitgenodigd voor een bijeenkomst, waarvan de plannen al zo goed als in beton gegoten zijn. Een voorwaarde om een sneeuwbal te kunnen maken, is dus speelruimte. De meeste speelruimte vind je vroegtijdig in het proces, waar uitgangspunten worden bepaald. Dat is dan ook het juiste moment om participanten te betrekken, wil je dat het balletje gaat rollen.”
Speelruimte
“Dat participatie vaak pas later in het proces plaatsvindt, komt ook omdat de inbreng van participatie vaak wordt onderschat. Planmakers willen graag hun eigen plannen maken. Als architect heb je toch niet voor niets een jarenlange opleiding gevolgd? Als projectontwikkelaar heb je al vele projecten gerealiseerd en heb je bepaalde ideeën en doelen. Als gemeente heb je een visie op wonen en zie je liever in het totaalplaatje. En als woningbouwcorporatie weet je toch alles van woningen bouwen, renoveren en verduurzamen?
Maar wat planmakers allemaal niet hebben, is de binding met de locatie zoals bewoners en omwonenden die wel hebben. Zij hebben een ander belang, namelijk een fijne leefomgeving. Voor hen is het plan geen plan, maar een verandering die impact heeft op hun dagelijks leven.
Geef je participanten voldoende speelruimte, neem je hun inbreng serieus, dan krijg je een heel ander proces. Bewoners zijn uiterst gemotiveerd om er iets moois van te maken. Realiseer je je dat, dan kan de participatie tot bloei komen. Een stroef of soepel lopend participatietraject, begint al met het uitgangspunt van de planmaker.”
Diversiteit geeft vruchtbare groepsdynamiek
“Een andere voorwaarde om de synergie te creëren, is diversiteit. Een grote diversiteit aan mensen en belangen, vergroot de denkkracht en maakt creatiever. En dus krijg je meer innovatiekracht.
De meest inventieve oplossingen komen vaak uit onverwachte hoek. De stille luisteraar blijkt ineens geniaal te zijn in ruimtelijk denken. De oudste participant blijkt een trotse opa en komt op voor de belangen van de jeugd. En de grootste doemdenker, blijkt toevallig alles te weten wat er in het verleden is gebeurd op een locatie. Het collectieve geheugen is daarbij groot.
Enkele voorbeelden van hoe mensen ineens een andere rol in kunnen nemen dan dat je in eerste instantie had verwacht. Voer je een participatietraject uit met een grote diversiteit in de groep, dan krijg je juist meer waardecreatie.”
Creatieve oplossingen
“Zo voerden wij eens een participatietraject uit waarbij woningen gerealiseerd moesten worden op een plaats, waarvan bewoners niet hadden verwacht dat daar ooit gebouwd zou worden. Immers woonden ze er al jaren en is er nooit gesproken over woningbouw. Het weidse uitzicht, dat wilden ze niet kwijt. Hun tuinen waren er op ingericht en de het vrije uitzicht was wat zij zo waardeerden aan het wonen op die plek. We stonden met 1-0 achter.
Maar tussen deze bewoners, die allemaal haren op hun tanden leken te hebben, ontstond een mooie situatie. Na diverse gesprekken, ook één-op-één, zagen zij allemaal in dat woningbouw onontkoombaar was. Hun mindset veranderde en ze stonden open voor het denken in oplossingen. Zoals geen hoogbouw, maar alleen laagbouw, zodat hun privacy gewaarborgd werd, dat was helemaal prima. Er stond een jurist op, die precies wist wat wel en niet kon. Een ecoloog, die met groene oplossingen kwam voor erfafscheidingen. En uiteindelijk ontstond er een situatie, waarin zij zelf met creatieve voorstellen kwamen om de woningen te realiseren. Oplossingen, waar geen enkele planmaker aan gedacht had.”
Complexiteit
“De complexiteit van de plannen die gemaakt moeten worden, nemen steeds verder toe. Er zijn steeds meer voorwaarden waaraan plannen moeten voldoen. Niet alleen vanuit de overheid gezien, maar ook bewoners willen steeds meer. Bovendien liggen belangen steeds vaker uit elkaar.
Juist omdat projecten steeds complexer worden, is participatie een goed middel om tot goede plannen te komen. Bewoners hebben meer kennis dan je denkt en zijn betrokken. Werk je samen in het maken van plannen, dan kun je krachten bundelen. Krachten van participanten, en de kennis en ervaring van planmakers. Lukt het om constructief samen te werken, dan krijg je kennis in het kwadraat.
Mijn vader was jaren terug al groot voorstander van participatie. Ik ben blij dat steeds meer partijen participatie weten te waarderen. We willen allemaal een fijne leefomgeving toch?”
Parolo
“Parolo is ontstaan vanuit onze eigen behoefte. Doordat wij zelf diverse participatietrajecten voeren, liepen we steeds tegen praktische obstakels aan. Hoe leg je participatie vast? Hoe zorg je ervoor dat iedereen bij de documenten kan? Hoe zorg ik ervoor dat ik vanuit een centrale plek communiceer? Hoe bewaak ik het overzicht?
Of het lukt om het sneeuwbaleffect te creëren, dat is afhankelijk van hoe je participatie uitvoert en is per situatie verschillend. Maar de administratieve taken, dat is voor ieder project een feit. Daarom hebben we Parolo ontwikkeld. Met Parolo heb je geen verdwaalde mailtjes meer in de mailbox, geen AVG vragen meer, weet je wat je hebt gedeeld onder een groep, en wat de reacties waren. Kortom, een transparant online collectief geheugen.
De tool helpt jou om efficiënt de administratieve kant van participatie te regelen. Zo kun jij je focussen op die sneeuwbal.”
